artykuł z Tryumf Niepokalanej nr 4(52) 2016
W święto św. Dominika wyznawcy, 4 sierpnia wyrusza Piesza Międzynarodowa Pielgrzymka Tradycji Katolickiej na Jasną Górę. Po kilkudniowym marszu, w Wigilię Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, pielgrzymi klękają przed Cudownym Obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej. Wśród licznych pielgrzymek zmierzających do duchowej stolicy Polski w tym czasie jest ona wyjątkowa. I to nie tylko ze względu na udział w niej pątników różnych narodowości. Pielgrzymka pod przewodnictwem kapłanów Bractwa św. Piusa X jest żywym obrazem wielowiekowej tradycji pielgrzymowania na Jasną Górę. Codzienna Msza Święta Wszechczasów, tradycyjne modlitwy i pieśni, całkowicie duchowy i pokutny charakter pielgrzymki stanowią o jej niezwykłości.
Najważniejszym i najbardziej uczęszczanym sanktuarium maryjnym w Polsce jest zespół klasztorny zakonu paulinów z Cudownym Obrazem Matki Bożej Częstochowskiej, położony na wzgórzu Jasnej Góry.
Jasna Góra i Cudowny Obraz
Początki istnienia klasztoru sięgają 1382 r., kiedy to książę Władysław Opolczyk sprowadził do Polski paulinów z ich macierzystego klasztoru św. Wawrzyńca pod Budą na Węgrzech i osadził ich na wzgórzu w pobliżu wsi Stara Częstochowa. Dwa lata po erekcji klasztoru książę powierzył paulinom przywieziony z ziemi halickiej obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, zwany odtąd Obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej, który według legendy namalował św. Łukasz Ewangelista na desce stołu w Jerozolimie. Obraz wkrótce zasłynął łaskami i cudami. Szczególnego znaczenia dla Polaków miejsce to nabrało podczas „potopu” szwedzkiego. 1 kwietnia 1656 r. król Jan Kazimierz złożył śluby lwowskie, a 16 marca 1657 r. przybył na Jasną Górę i tam modlił się o uratowanie Rzeczypospolitej przed wojskami szwedzkimi. Cudowna interwencja Matki Bożej w obronie Jasnej Góry uchroniła Polskę przed Szwedami i Częstochowa stała się duchową stolicą Polski.
Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej (również Obraz Matki Bożej Jasnogórskiej lub Obraz Czarnej Madonny) jest jednym z najlepiej rozpoznawalnych symboli chrześcijaństwa w Polsce. W ikonografii obraz należy do typu określanego mianem Hodegetrii. Maryja, będąca centralną sylwetką obrazu, pokazana jest w półpostaci frontalnie do widza, z lekkim zwróceniem głowy w prawo, z prawą ręką ukazaną skośnie na wysokości piersi, a lewą, z ledwo widocznymi końcami palców, podtrzymuje siedzące na niej Dzieciątko.
Historia Jasnogórskich pielgrzymek
Historia pieszego pielgrzymowania do Częstochowy rozpoczęła się niemal z chwilą czczenia Maryi w Jej Cudownym Wizerunku. Pierwsza zorganizowana pielgrzymka piesza przyszła do Sanktuarium w 1434 r., kiedy to po odrestaurowaniu Obrazu Matki Bożej, zniszczonego po rabunkowym napadzie na klasztor, w uroczystej procesji przeniesiono Ikonę z Krakowa do Częstochowy. Według zachowanych kronik, w XVI w. pątnicy przybywali z prawie 300 miejscowości znajdujących się w granicach Rzeczypospolitej i z około 50 położonych poza jej granicami. Od XVII w. pielgrzymki na Jasną Górę stały się tak ważną praktyką religijną, że nie odważono się wydać zakazu uczestniczenia w nich chłopom pańszczyźnianym. Wtedy też zaczęły się wykształcać specjalne szlaki pątnicze. Na początku XVIII w. (1711 r.) do Częstochowy zaczęła corocznie wędrować Warszawska Pielgrzymka Piesza.W okresie zaborów pielgrzymki stały się manifestacjami patriotyzmu, a często wręcz demonstracjami skierowanymi przeciw zaborcom. Szczególnymi restrykcjami została objęta Jasna Góra, gdzie Matka Boska była niezmiennie czczona jako Królowa Polski, co podtrzymywało poczucie jedności podzielonego państwa. Dlatego odbywanie pielgrzymek na Jasną Górę wymagało specjalnych pozwoleń władz rosyjskich, a utrudnienia powiększała konieczność posiadania paszportów przy przekraczaniu granic guberni. Pielgrzymów udających się do Częstochowy zwalniano z pracy lub obniżano im zarobki. Prowadziło to do osłabienia ruchu pielgrzymkowego i ograniczenia zasięgu jego działania. Wyprawy pielgrzymkowe na Jasną Górę podejmowali przedstawiciele wszystkich warstw społecznych. Dla wielu uczestników tych wędrówek była to często jedyna w życiu podróż. Stąd zawsze miały one nie tylko charakter religijny, ale i krajoznawczy oraz edukacyjny. Wędrujące grupy pielgrzymów nazywano kompaniami. Kompanie prowadził przewodnik, który wyznaczał trasę, miejsca i godziny postoju, modlitwy. Przewodnikami byli zazwyczaj świeccy. Gdy z grupą szedł kapłan, to on przejmował obowiązki przewodnika. Bagaż był transportowany wozami jadącymi na końcu kompanii. U stóp Jasnej Góry każdą pielgrzymkę witał paulin, który wprowadzał ją do Sanktuarium. Pobyt pątnika trwał od 1 do 4 dni. Jeszcze do początku XX w. większość wracała do domów pieszo. Ruch pielgrzymkowy nie zamarł także w czasie II wojny światowej. Piesza Pielgrzymka Warszawska przyszła nawet podczas Powstania Warszawskiego. W latach 50. władze komunistyczne starały się wyeliminować pielgrzymkę z życia społecznego. W trudnym dla polskiego narodu okresie obecność Prymasa Tysiąclecia, kardynała Stefana Wyszyńskiego, miała szczególne znaczenie. W dużej mierze jego zaangażowanie w organizację wielkiej nowenny w latach 50. i 60. przyczyniło się do popularyzacji ruchu pątniczego ku Jasnej Górze.
Pielgrzymka Tradycji Katolickiej
Bractwo Kapłańskie Św. Piusa X na całym świecie kontynuuje tradycję pieszych pielgrzymek do miejscowych sanktuariów maryjnych. Do najbardziej znanych należą: pielgrzymka z Paryża do sanktuarium Najświętszej Maryi Panny w Chartres czy azjatycka pielgrzymka do Nagasaki i Akita. Z chwilą, gdy kapłani Bractwa zaczęli misję w Polsce, zorganizowano piesze pielgrzymki na Jasną Górę. Na początku uczestniczyło w nich kilkudziesięciu pątników. Wraz z rozwojem apostolatu uczestników sukcesywnie przybywało. Pielgrzymka rozpoczyna się Mszą św. śpiewaną w warszawskim przeoracie. Osoby nie mogące wziąć udziału w pielgrzymce tworzą tzw. grupę duchową i modlą się w intencji pielgrzymów. Po śniadaniu pielgrzymi wyruszają w drogę. Trasa pielgrzymki przebiega głównie przez lasy, pola, łąki i sady, co sprzyja modlitwie i wyciszeniu. Centralnym punktem każdego dnia marszu jest Msza św., najczęściej polowa. Pierwszą modlitwą po wyjściu grupy jest śpiewanie Godzinek ku NMP. W drodze śpiewany jest cały różaniec (wszystkie trzy części), Litania Loretańska, Koronka do Miłosierdzia Bożego oraz inne tradycyjne modlitwy i pieśni. Przechodząc przez polskie wioski można zapoznać się z gościnnością i uprzejmością mieszkańców, którzy „dożywiają” pielgrzymów oraz użyczają noclegu czy kąpieli. Głównym akcentem pielgrzymki Tradycji katolickiej są codzienne konferencje. Każda z poprzednich pielgrzymek poruszała wybrany temat ze skarbca niezmiennego depozytu wiary katolickiej (tematem tegorocznej pielgrzymki było Boże Miłosierdzie). Rankiem 14 sierpnia pielgrzymi wyruszają na ostatni etap. Wchodząc w Aleję Najświętszej Maryi Panny Pielgrzymka Tradycji kontrastuje z innymi współczesnymi pielgrzymkami: różaniec śpiewany po łacinie, tradycyjne pieśni maryjne, kobiety ubrane w spódnice… Spokój, powaga, wyciszenie, ale też wewnętrzna radość charakteryzuje tradycyjnych pątników. Zdziwienie na widok takiej pielgrzymki widać na twarzach mieszkańców Częstochowy, przyzwyczajonych do różnych dziwacznych zachowań wchodzących grup! Wchodząc do klasztoru jasnogórskiego odczuwa się atmosferę świętości tego miejsca. Klęcząc przed Cudownym Obrazem Królowej Polski pielgrzymi ofiarowują Jej wszystkie pielgrzymkowe intencje, dziękują za wszystkie dobrodziejstwa roku minionego i proszą o łaski na następny rok modlitwy, nauki i pracy, na kolejny rok ziemskiej pielgrzymki do Nieba…
